BAŞKENT'İN SÖZÜ FUTBOLA YETMİYOR...

Türkiye'nin köklü kulüplerinden Ankaragücü'nün bu sezon yaşadıkları ve ligden düşmeyi garantilemesi gözleri başkente çevirdi. Koskoca ülkeyi yöneten başkent'in futbolda esamesi neden okunmuyordu? Aslında dünyada da durum farklı değildi. Futbolda şampiyonluğun başkentlerle arası limoni.Türk futbolunun köklü kulüplerinden Ankaragücü'nün ligden düşmeyi garantilemesi futbol-başkent ilişkisini tekrar gündeme getirdi. Ülkenin kaderine yön verilen başkentler, konu futbol olduğunda teslim bayrağını çekiyor. Bu durum sadece Türkiye için geçerli değil. Demokrasinin beşiği olarak görülen Avrupa'nın birçok ülkesinde tıpkı Türkiye gibi siyaset futbola yön vermiyor. Konu eski Doğu Bloku ülkeleri olduğunda ise ülkede her şeye hakim olan sistemin futbolu da kontrol altına aldığını görüyoruz.

Bir zamanlar 'güneşin batmadığı imparatorluk' olarak tanımlanan Britanya Krallığı'nın başkenti Londra, futbolun suskun başkentleri arasında yer alıyor. Dünyaya yön veren Londra'nın futbolda sesini Manchester ve Liverpool şehirleri kesiyor. İngiltere'de Manchester United 19 şampiyonluk sevinci yaşarken, Liverpool bu mutluluğu 18 kez yaşadı. Londra takımlarının en başarılısı olarak karşımıza 13 kez mutlu sona ulaşan Arsenal çıkıyor. Londra takımlarından Arsenal, Tottenham, Chelsea şampiyon olarak ligi zirvede bitirmelerine karşılık, bu 3 takımın toplam şampiyonluğu M. United'ın şampiyonluk sayısına eşit. İngiltere'de lig 1888 yılında başladı, Londra ilk şampiyonluk mutluluğunu ise 1931 yılında Arsenal ile yaşadı. 1992'de başlayan Premier Lig'de ise tartışmasız M. United hakimiyeti var. ManU'nun 12 şampiyonluğuna karşılık, Arsenal ve Chelsea 3'er kez ligi zirvede bitirdi.

Almanya'da futbol denince akla ilk olarak Bayern Münih gelir. Bavyera eyaletinin takımı olan Bayern Münih 1963'te başlayan Bundesliga'yı tam 21 kez şampiyon bitirdi. Bundesliga öncesi de dikkate alındığında Almanya'da şampiyonluk sevincini tam 28 takım yaşadı. Bu takımların sadece ikisi başkent Berlin'den çıktı; Hertha Berlin ve Viktoria 89 Berlin. Bundesliga döneminde ise şampiyonluk başkente hiç uğramadı.

Fransa'da profesyonel lig 1932'de başladı, şimdilerde pek esamesi okunmayan Saint Etienne takımı Marsilya ile birlikte en fazla şampiyonluk sevinci yaşadı. Bu iki takım da 10 kez ligi zirvede bitirirken, Paris takımlarının yüzü sadece 3 kez güldü. Paris Saint Germain 2 kez, RCF Paris ise bir kez mutlu sona ulaştı. Şampiyonluk Marsilya, Bordeaux, Lyon, Nantes, Monaco ve Saint Etienne arasında paylaşıldı.

Avrupa Birliği'nde zengin-fakir ayrımının bölgesel olarak en fazla olduğu ülkelerden biri İtalya. Kuzey bölgesi güneye göre oldukça zengin. Zenginliğin olduğu yerde futbol da gelişiyor. İtalya'da ligin hakimi Milano ve Torino takımları. Milano takımları İnter ve Milan ile Torino takımları Juventus ve FC Torino ligin zirvesini yıllarca kimseye kaptırmadı. Bu iki şehre şampiyonluk tam 70 kez uğrarken, başkent Roma bu sevinci AS Roma ile 3, Lazio ile 2 kez yaşayabildi.

Futbolda başkentin hiç sözünün geçmediği ülke ise İskoçya. Glasgow kentinin iki takımı Glasgow Rangers ve Celtic, 114 sezonda 97 kez şampiyonluk yaşarken, bu şehir dışına şampiyonluk sadece 17 kez çıktı ve başkente hiç uğramadı.

İspanya ve Portekiz'de farklı bir durum var. İspanya'da özellikle diktatör General Franco döneminde devlet açıkça safını belli edip ayrılıkçı Katalanya ekibi Barcelona'ya karşı Real Madrid'in yanında yer almıştı. Franco'nun her türlü desteği verdiği R. Madrid'e karşı, Barcelona halkın dayanışmasıyla mücadele etti. Cuntanın devrilip demokrasinin hakim olmasıyla siyaset elini futbolun üzerinden çekti.

Portekiz'de başkent Lizbon takımları Sporting Lizbon ve Benfica şampiyonlukta önde bulunuyor. Ancak başkent takımlarına karşı Porto tek başına verdiği mücadelede önemli başarıya imza atarak ligin lokomotif takımı konumuna geldi. Hollanda'da Amsterdam takımı Ajax, ligde en başarılı takım olarak Batı'da başkentlerin onurunu kurtarıyor.

Doğu blokunda futbol devletin elinde

Demokrasinin hakim olmadığı Doğu Bloku'nda her şeye hakim olan devlet futbola da hakim. Romanya'da Bükreş takımları, Bulgaristan'da Sofya takımları, Rusya'da Moskova takımları, Çek Cumhuriyeti'nde Prag takımları ligin tartışmasız tek hakimleri oldu. Bu takımların büyük bölümü ordu yönetiminde kurulurken, futbolcular birer asker olarak görev yaptı. Komünizmin yıkılmasıyla futbolun düzeni hemen değişmedi. Devletin imkânlarını arkasına alarak haksız rekabetten dolayı gelişen başkent takımları hegemonyasını devam ettirdi uzun yıllar. Rusya'da Moskova dışına şampiyonluğu ilk Zenit Petersburg taşırken, bunu Rubin Kazan takip etti. Romanya'da CFR Cluj, uzun yıllar sonra şampiyonluğu Bükreş dışına taşıyan takım oldu. Ukrayna'da Sovyetler Birliği zamanında olduğu gibi futbolun tek hakimi uzun yıllar Dinamo Kiev'di. Rinat Ahmedov'un Shakhtar Donetsk takımını satın almasıyla Kiev dışına şampiyonluk çıkmış oldu. Son dönemde Shakhtar Donetsk, Dinamo Kiev karşısında ezici üstün durumda. 

• HASAN CÜCÜK - ZAMAN